در بسیاری از فرآیندهای مرتبط با پوشاک ــ مانند دوخت سفارشی، طراحی لباس، الگو سازی، و حتی تناسب اندام (فیتنس) ــ دانستن اندازه دقیق بدن ضروری است. اگر اندازه ها نادرست باشند، لباس ممکن است مناسب نباشد، شکل ظاهری دچار مشکل شده و نتایج به درستی دیده نشوند.
روش متریک، یعنی استفاده از سانتی متر برای اندازه ها، مزایای زیادی دارد:
- استاندارد بودن و قابل فهم برای اکثریت کشورها
- دقت بالاتر در مقاطع کوچک (مثلاً ۱ سانتی متر) نسبت به اینچ
- امکان مقایسه و دنبال کردن تغییرات با دقت بیشتر
- هماهنگی با استانداردهای بین المللی پوشاک
در این مقاله، روش صحیح اندازه گیری بدن بر اساس متد متریک به صورت گام به گام آموزش داده می شود.
ابزارهای مورد نیاز
برای انجام اندازه گیری دقیق، ابزارهای خیاطی و آماده سازی زیر ضروری اند:
- نوار کشی یا نشانگر موقت (نوار چسب کوچک، کش باریک) برای مشخص کردن نقاط مرجع مثل کمر، باسن، شانه ها، در مواقعی که نیاز است چندین بار اندازه گیری انجام شود.
- متر انعطاف پذیر که به راحتی دور اندام می چرخد. متر باید نرم و انعطاف پذیر باشد تا شکل بدن را دنبال کند بدون اینکه پوست را بفشارد.
- آینه کامل یا آینه قدی تا بتوان موقعیت متر را از جلو و عقب کنترل کرد. مخصوصاً برای قسمت هایی مانند باسن یا پشت
- لباس نزدیک بدن یا زیرپوش (لباسی که چندان ضخیم نباشد و آدم را مجبور به جمع کردن یا کشیده شدن پوست نکند). استفاده از لباس های ضخیم یا بیرونی باعث خطا در اندازه ها می شود.
- مداد و کاغذ یا دستگاه ثبت دیجیتال برای نوشتن اندازه ها. ثبت دقیق اندازه ها با تاریخ مفید است.
نکات مهم پیش از آغاز اندازه گیری
قبل از اندازه گیری، انجام موارد زیر کمک می کند تا عددها دقیق تر و قابل اعتماد باشند:
- ایستادن در وضعیت طبیعی: نه خیلی صاف، نه خمیده. سر راست، شانه ها در حالت عادی، بازوها رها در کنار بدن.
- نفس کشیدن عادی: نه بازدم کامل نه نفس نگه داشتن. باعث می شود که اندازه ها طبیعی تر باشند.
- تکرار اندازه گیری: حداقل دو بار اندازه بگیرید و میانگین آن ها را بگیرید تا خطا کاهش یابد.
- استفاده از نقاط مرجع ثابت: مثلاً طبیعی ترین قسمت کمر، نقطه ی fullest سینه، پهن ترین قسمت باسن و غیره. بهتر است برای هر اندازه گیری نقاط را با انگشت، نشانگر یا کش مشخص کنید تا مطمئن شوید متر در همان طول در هر بار قرار گرفته است.
مراحل اندازه گیری بدن گام به گام
در ادامه اندازه گیری دقیق بدن به صورت متریک را برای بالاتنه، پایین تنه، و کل بدن با جزئیات ذکر می کنیم.
بخش اول: اندازه گیری بالاتنه
- سینه (Bust / Chest circumference):
متر را دور قسمت برجسته تر سینه قرار دهید؛ معمولاً پایین تر از بازوها و بالای نوک پستان ها. متر باید موازی با سطح زمین باشد. بازوها در حالت عادی رها باشند - فاق
حدود ۷ تا ۱۰ سانتی متر پایین تر از کمر یا به عبارتی چند سانتی متر زیر کمر، در قسمتی که پهلوها پهن ترند. این اندازه برای لباس هایی که برش کمر پایین تر یا دامن تنگ دارند مهم است - کمر (Natural Waist):
قسمتی از تنه که هنگام خم شدن به پهلو، چین یا خط ظاهر می شود. متر را دور آن قسمت ببندید. متر را راحت ببندید، نه خیلی تنگ، نه خیلی شل. - قد بالاتنه جلو (Front Waist Length):
از نقطه شروع شانه کنار گردن (نقطه ای نزدیک به پایه گردن، جایی که شانه و گردن به هم می رسند) به پایین به سمت کمر تا قسمتی که ناف قرار دارد. متر باید از روی سینه عبور کند، بدون فشار دادن یا جمع کردن پوست. - قد بالاتنه پشت (Back Waist Length):
مشابه جلو، اما از پشت؛ از پایه گردن در وسط پشت تا گودی کمر. مهم است که انسان صاف ایستاده و شانه ها راحت باشند. - عرض پشت / عرض شانه (Shoulder Width / Back Width):
از نقطه سر شانه ای به نقطه سر شانه ی دیگر در پشت؛ متر باید کمی منحنی پشت را دنبال کند اگر لازم باشد. یا اگر ترجیح است، از نقطه طبیعی شانه به شانه مستقیم با متر. توجه به این که متر موازی زمین باشد یا کمی انحنای طبیعی بدن را در نظر بگیرد. - عرض سینه تا سینه/ارتفاع سینه (Bust Height):
از پایه گردن جلوی بدن (مرکز گردن جلویی) به نوک سینه (یا قسمت پهن ترین سینه) اندازه گرفته شود. این اندازه کمک می کند محل بالاتنهٔ لباس دقیق تر طراحی شود - اندازه بلندی حلقه
اندازه، از نقطه زیر بغل (درز زیر بازو) تا نقطه بالای شانه یا بر حسب طراحی لباس. این اندازه برای برش آستین مهم است.
بخش دوم: اندازه گیری پایین تنه
- باسن (Hip circumference):
متر را دور برجسته ترین قسمت باسن بپیچید؛ معمولاً قسمتی که برجستگی دارد. متر باید موازی زمین باشد. پاها را کمی نزدیک هم نگه دارید. - بلندی باسن
از گودترین قسمت کمر یا همان گودی کمر تا برجسته ترین قسمت باسن را اندازه بگیرید. عمق باسن کمک می کند در طراحی دامن یا شلوار برش مناسب داشته باشید - طول داخلی پا (Inseam):
از نقطه داخلی ران، جایی که درز داخلی لگن آغاز می شود، تا مچ پا یا سطح زمین، بسته به طراحی شلوار؛ متر باید در بین دو پای شما ثابت باشد. اگر ایستادن سخت است، می توانید متر را از مچ به سمت درز برشده ی شلوار پایین بیاورید یا روش معکوس را انتخاب کنید - طول بیرونی پا (Outseam):
از کمر تا مچ پا از بیرون پا. این اندازه برای لباس های بلند یا ترکیبی بالا و پایین تنه مفید است. متر باید از خارجی ترین نقطهٔ لگن عبور کند. - عرض ران (Thigh circumference):
متر را دور پهن ترین قسمت ران، معمولا چند سانتی متر پایین تر از لگن، ببندید. متر موازی با زمین باشد. - ساق (Calf circumference):
پهن ترین قسمت ساق پا را اندازه بگیرید. متر موازی زمین باشد. - زانو (Knee circumference):
دور مفصل زانو، در قسمتی که برجستگی دارد؛ متر موازی زمین باشد. - طول شلوار کامل/از کمر به مچ پا:
برای لباس هایی که طول شان تا مچ است یا بلندتر؛ از کمر تا پایین پا یا زمین اندازه بگیرید.
بخش سوم: اندازه گیری کامل بدن و جزئیات اضافی
- قد کل (Height):
صاف بایستید، پاشنه ها کنار هم، پشت صاف به دیوار؛ از بالای سر تا زمین اندازه گیری کنید. می توانید از یک خط کش یا کلاه ساده استفاده کنید تا بالای سر را معلوم کنید و متر را عمودی نگه دارید. - دور بازو (Bicep circumference):
نیمهٔ بین شانه و آرنج را پیدا کنید؛ در آن نقطه، متر را دور بازو ببندید. بازو باید رها باشد، عضلات منقبض نباشد. - طول آستین (Sleeve length):
از نقطه سرشانه (جایی که شانه با بازو اتصال دارد) تا مچ دست اندازه بگیرید. اگر دست کمی خم باشد (آرنج کمی خم) راحت تر است. - دور مچ دست / مچ پا (Wrist / Ankle circumference):
اگر لوازم جانبی مثل دستبند، چکمه یا مچ بند استفاده می کنید، این اندازه ها مفید خواهند بود. متر را دور مچ ببندید. - نقطه تطبیق برای استفاده در الگوها / تطبیق:
در برخی موارد، اندازه های دیگری مانند عرض سینه تا کمر، عرض باسن تا باسن پشت، عمق کمر یا ارتفاع باسن پشت به جلو ممکن است لازم باشد. این کمک می کند الگوها و برش ها دقیق تر شوند.
چگونه اندازه ها را ثبت کنیم و اشتباهات رایج را جلوگیری کنیم
برای جلوگیری از اشتباهات رایج در خیاطی بهتر است نکات زیر را حتما در نظر بگیریم:
- ثبت دقیق تاریخ و شرایط: هنگام اندازه گیری، زمان روز، وضعیت لباس (پوشیده یا زیرپوش)، آیا قبلاً غذا خورده اید یا ورزش کرده اید؟ همه اینها ممکن است اندازه ها را کمی تغییر دهند. ثبت این موارد کمک می کند برای اندازه گیری های بعدی مقایسه مناسب داشته باشید
- تکرار اندازه گیری: همان قسمت را دو یا سه بار اندازه بگیرید، اگر اختلاف زیاد بود میانگین بگیرید
- متر را نه زیاد سفت نه زیاد شل بگیرید: متر باید کاملاً روی پوست یا روی لباس نزدیک بدن باشد؛ پوست را نکشد و فشاری ایجاد نکند. اگر متر خیلی شل باشد، عدد بزرگتر، اگر خیلی سفت باشد، عدد کوچکتر خواهد بود.
- متر موازی زمین باشد: در دور سینه، باسن و کمر توجه کنید متر در سراسر بدن در یک سطح افقی باشد، نه اینکه جلو یا عقب آن بالا یا پایین باشد
- وضعیت بدن: ایستادن طبیعی، شانه ها رها، سر راست؛ عضلات حالت انقباض نداشته باشند.
کاربرد اندازه گیری متریک در استانداردهای پوشاک
یکی از استانداردهای مهم در اروپا EN 13402 است که برای برچسب گذاری اندازه های پوشاک استفاده می شود. این استاندارد بر پایه اندازه های بدن به سانتی متر است و برای اندازه های اصلی (مانند دور سینه، دور باسن، قد) و گاهی اندازه های ثانویه تعریف شده است.
با دانستن اندازه بدن بر اساس متد متریک، می توانید لباس های برچسب شده بر اساس این استاندارد را دقیق تر انتخاب کنید.
جمع بندی
روش اندازه گیری بدن به صورت متریک اگر با دقت انجام شود، ابزار قدرتمندی در دوخت، خرید لباس و پیگیری فیتنس است. از نکات کلیدی:
- همیشه از متر انعطاف پذیر استفاده کنید و مطمئن شوید متر نه شل است نه سفت
- وضعیت بدن طبیعی باشد، شانه ها رها، نفس عادی کشیده شود
- نقاط مرجع بدن را مشخص کنید و هر بار در همان نقاط اندازه بگیرید
- اندازه ها را حداقل دوبار بگیرید و میانگین آن ها را ثبت کنید
با رعایت این مراحل و نکات، شما می توانید اندازه هایی دقیق و قابل اعتماد داشته باشید و از مشکلات رایج پوشاک نامناسب یا عدم تناسب جلوگیری کنید.
با توجه به اینکه متد متریک یکی از روش های استاندارد در اروپا است اما به دلیل اینکه اندازه های آن بر اساس سانتی متر محاسبه می شود در کشور ایران هم طرفداران خود را دارد. اگر می خواهی دوره ی آنلاین آموزش خیاطی با متد متریک را از صفر تا صد به صورت گام به گام همراه با پشتیبانی و با هر مبلغی که در توان شماست بیاموزید می توانید از اینک آموز این دوره را تهیه کنید.